Cải cách chính sách toàn diện ở Kazakhstan
Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2024
Kể từ khi đắc cử vào năm 2019, Tổng thống Cộng hòa Kazakhstan K.K. Tokayev đang thực hiện những cải cách quy mô lớn nhằm hiện đại hóa chính trị, xã hội và kinh tế của đất nước.
Bốn đợt cải cách chính sách toàn diện đã được thực hiện thành công trong giai đoạn năm 2019-2021. Đợt I (tháng 12 năm 2019) liên quan tới tự do hóa bối cảnh chính trị. Đợt II (tháng 9 năm 2020) liên quan tới vấn đề tự quản địa phương và nhân quyền. Đợt III (tháng 1 năm 2021) bao gồm việc hạ ngưỡng vào Mazhilis (Hạ viện Kazakhstan) đối các đảng chính trị từ 7% xuống 5% và đưa thêm mục “phản đối tất cả” trên các lá phiếu bầu chọn. Tiếp nối các sáng kiến đã được đưa ra và thực hiện trước đó, Đợt IV (tháng 9 năm 2021) tập trung vào việc phân chia cho phụ nữ và thanh niên 30% khi phân bổ nhiệm vụ của quốc hội và mở rộng danh sách công dân theo hạn ngạch, cùng với các sáng kiến khác.
Trong cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc năm 2022, lần đầu được tổ chức kể từ năm 1995, đa số cử tri đã tán thành việc sửa đổi Hiến pháp nhằm phân cấp quyền lực. Những cải cách hiến pháp này liên quan đến một phần ba luật cơ bản đã biến Kazakhstan từ thể thức chính phủ siêu tổng thống sang một nước cộng hòa tổng thống chế với một quốc hội mạnh hơn. Các cải cách bao gồm thay đổi hệ thống bầu cử Quốc hội, tái lập Tòa án Hiến pháp và các biện pháp đơn giản hóa việc đăng ký của các đảng chính trị mới.
Các điều kiện lập pháp cần thiết đã được tạo ra để phát triển dân chủ, bảo vệ nhân quyền và củng cố nhà nước pháp quyền. Công dân Kazakhstan được đảm bảo tham gia rộng rãi trong quá trình đưa ra các quyết định chính trị như một phần của việc thực hiện các nguyên tắc của khái niệm “Nhà nước lắng nghe”. Đã thiết lập một hệ thống quản lý chính trị cân bằng và triển khai các nguyên tắc về trách nhiệm giải trình của Chính phủ cũng như tính minh bạch cao hơn. Mục tiêu là đảm bảo tính không thể đảo ngược của quá trình chuyển đổi chính trị đang diễn ra của đất nước và xây dựng một “Kazakhstan công bằng”.
Việc thực hiện những cải cách chính trị này gắn liền với cải cách kinh tế và xã hội và được cộng đồng quốc tế đón nhận tích cực và đặt nền móng cho công cuộc tiếp tục hiện đại hóa đất nước.
Nội dung cải cách – Phát triển dân chủ:
- Là một phần của quá trình hiện đại hóa chính trị đất nước, thủ tục đăng ký các đảng phái chính trị đã được đơn giản hóa và quy trình bầu cử được cải thiện. Ngưỡng đăng ký đã giảm bốn lần, từ 20.000 xuống 5.000 người. Ngưỡng để các đảng chính trị vào Hạ viện đã giảm từ 7% xuống 5%. Ngoài ra, số lượng đại diện khu vực tối thiểu đã giảm ba lần – từ 600 xuống còn 200 người. Quy mô tối thiểu của một nhóm công dân khởi để thành lập đảng đã giảm từ 1.000 xuống còn 700 người. Những cải cách này đã giúp đăng ký các đảng chính trị mới là “Cộng hòa” và “Baytak”.
- Phân chia hạn ngạch 30% cho phụ nữ, thanh niên và người khuyết tật trong danh sách bầu cử của đảng và sau đó là trong việc phân bổ nhiệm vụ của quốc hội.
- Các sửa đổi hiến pháp quy định Tổng thống Cộng hòa Kazakhstan có một nhiệm kỳ với thời hạn bảy năm – không có quyền tái tranh cử. Sáng kiến này mang lại một số lợi ích: thứ nhất, thời gian bảy năm là đủ để thực hiện một chương trình đầy tham vọng bất kỳ. Thứ hai, việc hạn chế nhiệm kỳ đối với tổng thống đảm bảo rằng Tổng thống tập trung tối đa vào việc giải quyết các nhiệm vụ chiến lược về phát triển quốc gia.
- Quyền lực của tổng thống đối với các quan chức địa phương bị hạn chế; Giờ đây, Tổng thống chỉ có thể bổ nhiệm các thị trưởng thành phố và tỉnh khi có sự đồng ý của các maslikhat (hội đồng nhân dân địa phương). “Hạn ngạch Tổng thống” tại Thượng viện đã bị giảm. Người thân của Tổng thống bị cấm giữ các chức vụ cao trong Chính phủ và lĩnh vực bán công.
- Quyền hạn của Majilis (Hạ viện) được mở rộng đáng kể. Theo mô hình bầu cử mới, các cuộc bầu cử được tổ chức theo danh sách đảng phái và đơn vị bầu cử một thành viên. Theo kết quả của cuộc bầu cử vào tháng 3 năm 2023, sáu đảng đã vào Quốc hội, trong số đó có ba đảng lần đầu tiên nhận được sự ủy nhiệm của quốc hội.
- Năm 2023, lần đầu tiên tại Kazakhstan đã diễn ra cuộc bầu cử các thị trưởng quận và thành phố thuộc tỉnh. Ngoài ra, trong hơn hai năm qua, cử tri đã trực tiếp bầu ra 1.700 trưởng thôn.
- Trong chính trị, quản lý nhà nước, kinh doanh, khoa học và văn hóa đã xuất hiện một thế hệ mới. Năm 2019 đã thành lập Lực lượng Thanh niên Dự bị của Tổng thống. Thông qua cuộc thi tuyển chọn đã chọn ra 400 người dự bị (300 người dự bị vào năm 2019, 50 người vào năm 2021 và 50 người vào năm 2023) từ hơn 10.000 người nộp đơn. Hơn 75% trong số đó được bổ nhiệm vào các vị trí khác nhau.
- Hội đồng Tín thác Quốc gia, cơ quan tư vấn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng bốn đợt cải cách giai đoạn 2019-2021, được tổ chức lại thành Kuryltai Quốc gia vào năm 2022 với mục đích thúc đẩy sự tham gia của công chúng vào quá trình quản trị và ra quyết định xác định các thông số tư tưởng và văn hóa cho sự phát triển trong tương lai của Kazakhstan. Kuryltai Quốc gia bao gồm 117 thành viên đại diện cho tất cả các vùng trên đất nước, nhiều lĩnh vực hoạt động và các thế hệ khác nhau.
- Vào ngày 17 tháng 6 năm 2023, Tổng thống K.K. Tokayev đã triệu tập cuộc họp lần thứ hai của Kurultai Quốc gia, kết thúc bằng việc thông qua Kế hoạch Thực hiện các Sáng kiến của Tổng thống. Kế hoạch bao gồm các dự án hỗ trợ thanh niên trong nước, cải tạo trường học ở nông thôn và cải thiện công việc của các tổ chức trẻ em và thanh thiếu niên.
- Kỳ họp thứ ba của Quốc hội diễn ra vào ngày 15 tháng 3 năm 2024 tại tp. Atyrau. Trong bài phát biểu của mình, Tổng thống đã vạch ra tầm nhìn về một xã hội hiện đại hóa và các mục tiêu chiến lược là thiết lập nền kinh tế thị trường mở, thúc đẩy số hóa, phát triển trí tuệ nhân tạo, tăng cường năng lực vận tải và logistics, hỗ trợ doanh nghiệp và khuyến khích đổi mới.
Nội dung do ĐSQ Kazakhstan tại Việt Nam cung cấp
Biên tập: Tiến sĩ Lê Trung Kiên – Chủ tịch IBC
